Tak to się właśnie wszystko zaczęło…
Najstarsze dzieje Parafii w Wyrzysku sięgają XIV wieku. Fundatorem pierwszego drewnianego kościoła pw. św. Marcina był ród Pałuków. Nazwisko pierwszego proboszcza spotykamy w 1440 roku i był to Jakub z Kraczek.
W następnych latach Wyrzysk należał do rodu Smoguleckich. Z ich nazwiskiem wiąże się fundacja kolejnego drewnianego kościoła pw. św. Anny. Ten fakt odnotowano podczas wizytacji biskupiej w latach 1652-1653. Kolejny drewniany kościół wzniósł w 1738 roku Mikołaj Rydzyński i ponownie zmieniono patrona kościoła na św. Mikołaja. W latach 1841-1855 proboszczem w Wyrzysku był ks. Tesmer, jednocześnie tę samą funkcję pełnił w parafii Kosztowo. Podczas jego administrowania wybudowano w 1844 roku plebanię, stojącą i zamieszkałą do dzisiaj. W 1850 roku rozebrano drewniany kościół pw. św. Mikołaja, a nabożeństwa ks. Tesmer odprawiał w wynajętym prywatnym mieszkaniu. 21 II 1855 roku parafię, ale już samodzielną obejmuje ks. Stroessel. W 1858 roku ks. Stroessel rozpoczyna budowę nowego, murowanego z czerwonej cegły kościoła, który stoi do dnia dzisiejszego. Budowniczym tego kościoła był p. Koepke z Białośliwia. 5 IV 1859 roku ksiądz Stroessel opuszcza Wyrzysk i obowiązki proboszczowskie tymczasowo obejmuje ks. dziekan Kuczyński z Wysokiej. Dopiero 23 XII 1859 roku do parafii przybył nowy administrator ks. Albin Bulmajer. To ksiądz Bulmajer kończy budowę kościoła, którego patronem zostaje św. Marcin Biskup. Nowy kościół został poświęcony 4 XI 1861 roku przez dziekana Dekanatu Nakielskiego ks. Kuczyńskiego z Wysokiej.
W kronice czytamy, że w 1861 roku w Wyrzysku były dwa cmentarze, jeden wokół kościoła, a drugi przy drodze do Polanowa. 8 V 1865 roku przy parafii powstało Bractwo Św. Michała. W 1895 roku wybudowano Dom Parafialny, tzw. Ochronkę, i ks. Bulmajer sprowadził do niej Siostry Zakonne. 25 XI 1900 roku umiera ks. Albin Bulmajer i jego pogrzeb odbył się w Wyrzysku. Do parafii przybywa nowy duszpasterz ks. Alfons Kaczmarek. Był on wielkim społecznikiem i współorganizatorem Powstania Wielkopolskiego na naszym terenie. Ksiądz Alfons Kaczmarek umarł 28 XII 1926 roku i jego pogrzeb odbył się także w Wyrzysku. Kolejnym administratorem został ks. Feliks Skrzypiński, który przybył do Wyrzyska 2 VIII 1927 roku. Założył w parafii Akcję Katolicką i KSM. Ks. Feliks Skrzypiński zginął śmiercią męczeńską zamordowany przez hitlerowców 11 XI 1939 roku w Paterku. W czasie II wojny światowej w kościele okupanci umieścili magazyn wojskowy, a na plebanii biuro. Posługę duszpasterską pełnili okresowo ks. Ignacy Klimacki z Nakła i ojciec Korneliusz Czech.
W lutym 1945 roku do Wyrzyska przybył ks. Józef Jachecki. 7 XI 1947 roku zapadła decyzja o rozbudowie kościoła, a komitet rozbudowy został powołany 4 VII 1948 roku. Ksiądz Józef Jachecki opuszcza parafię w 1950 roku. Nowym administratorem parafii został mianowany ks. Alfons Pszczoliński. Był to kapłan Zakonu Karmelitów Bosych i były kapelan wojskowy II Korpusu gen Andersa. Pomocą w parafii służył emerytowany proboszcz z Orla ks. płk. Wiktor Maria Górski, który był więźniem obozu w Dachau. Godnym odnotowania jest fakt, iż 15-16 VI 1951 roku wizytację kanoniczną Parafii przeprowadził ks. Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski. Ks. proboszcz Alfons Pszczoliński umarł 21 XII 1967 roku i został pochowany na wyrzyskim cmentarzu. 10 II 1968 roku parafię obejmuje ks. dr Edmund Rosieński i pozostaje w niej do 30 VII 1973 roku. W czasie jego posługi w kościele zostaje wykonany z mozaiki główny ołtarz. 1 VII 1973 roku posługę duszpasterską obejmuje ks. Władysław Nawara. Kościół zostaje przygotowany do konsekracji, której dokonał 11 XI 1981 roku ks. bp Jan Michalski. Powiększony został także cmentarz parafialny. 25 VI 1990 roku parafię opuszczają Siostry Elżbietanki. Rozpoczęto budowę kaplicy cmentarnej. W związku z tym powstał Społeczny Komitet Budowy Domu Przedpogrzebowego składający się z ludzi kompetentnych, o dużym autorytecie i bardzo zaangażowanych. Kaplica w krótkim czasie nabiera realnych kształtów.
W czerwcu 1996 roku ulicami naszego miasta przeszła procesja różańcowa z figurą Matki Bożej Fatimskiej. Na czele procesji szedł i modlitwie przewodniczył ks. bp Bogdan Wojtuś. Ks. Władysław Nawara 1 VII 1996 roku dekretem ks. abpa Henryka Muszyńskiego, Metropolity Gnieźnieńskiego, zostaje przeniesiony w stan spoczynku. Przechodzi na emeryturę i jako rezydent mieszka dalej w Wyrzysku. Na mocy dekretu ks. Arcybiskupa z 1 VII 1996 roku nowym proboszczem Parafii Św. Marcina Bpa mianowany został ks. kanonik Edward Wosik, od 15 XII 1992 roku Dziekan Dekanatu Wyrzyskiego. 23 V 1997 roku ks. bp Bogdan Wojtuś poświęcił kaplicę cmentarną pw. Chrystusa Miłosiernego.
Do zabytków w naszym kościele należy zaliczyć pochodzący z drugiej połowy XVIII wieku architektoniczny ołtarz w stylu barokowym z figurami w centrum i po bokach. Mensa jest murowana w formie sarkofagu. W zwieńczeniu znajduje się owalny obraz św. Józefa z siedzącymi po bokach dwoma aniołkami. Zabytkiem pochodzącym z pierwszej połowy XIX wieku jest ołtarz św. Marcina. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się tondo z wizerunkiem św. Michała Archanioła. Z pierwszej połowy XIX wieku pochodzi także ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej. W zwieńczeniu znajduje się tondo z wizerunkiem św. Teresy. Cennym zabytkiem jest także Krucyfiks pochodzący z XIX wieku.
Dalszy ciąg historii naszej parafii i kościoła piszemy naszym codziennym życiem. Postawa i żywa wiara w dniu dzisiejszym zadecyduje o losach przyszłych pokoleń zamieszkujących nasze środowisko.
Wyrzysk, 4 III 2001 r.
